هاجر؛ زنی در اوج فضائل اخلاقی

یکی از گوهرهای گرانبهاى درياى انسانيت هاجر همسر حضرت ابراهیم است.

او گرچه به عنوان کنیزی در قصر به سر می‏برد، اما زندگی مرفهان و مسرفانِ کاخ او را قانع نمی‏کرد و گویا جانش با جلوه‏های معنوی در ارتباط بود و به همین دلیل بعدها شایستگی همسری حضرت ابراهیم(علیه السلام)را به دست آورد

و با تأسی از زندگی سراسر معنوی شوهرش در مسیر هدایت قرار گرفت و با آشنایی و اجرای برنامه‏های عقیدتی معرفی شده توسط آن مرد آسمانی به حیات طیبه گام نهاد. 

هاجر از مصر به فلسطین و از آن جا به حجاز مهاجرت کرد و در این جابجایی پذیرای سختیهای بسیار و مرارتهای طاقت‏فرسایی شد،

اما به دلیل تلاش توأم با توکل در مسیر صفا و مروه لطف پروردگار شامل حالش گردید و به پاس خلوص و پاکی او سعی وی جزو شعایر الهی و اعمال واجب حج گردید

و چشمه‏ای که زیر پای فرزندش جاری گشت، شفادهنده قلوب و صفادهنده روانها شد و چون دار فانی را وداع گفت، مدفنش در جوار خانه خدا جزء مطاف قرار گرفت. 

هاجر در پرتو تعالیم ابراهیم خلیل به تلاشهایی در باره خودشناسی دست زد و به برکت چنین مجاهدتی احساس کرد دارای زمینه‏ای مناسب و شگفت‏انگیز برای تکامل معنوی و پیشرفت روحانی است.

او تمامی جهد خویش را به کار گرفت، تا بر نقاط ضعف غلبه یابد و خویشتن را از آلودگی و انحرافات برهاند.

خودسازی و رسیدن به صفای انسانی و ملکوتی برای بانویی که می‏خواهد مسؤولیت سنگین و سرنوشت‏سازی را در آتیه نزدیکی عهده‏دار شود، بسیار ضرورت داشت.

او ضمن طی طریق متوجه شد کمالات نهفته در وجود آدمی، به جنس افراد و رتبه‏های اجتماعی و مسایل قومی ارتباطی ندارد و در مکتب توحید، یک کنیز هم می‏تواند چون سایر انسانها حرکتی جهت‏دار توأم با ایمان و تقوا داشته باشد.

هاجر به این باور رسید که ارمغان تهذیب درونی این است که جذب ‏دوست گشته و معنویت را در امور زندگی دخالت دهد و مفاهیم اصیل را بر اندیشه و عواطف حاکم نماید و از برخی سنتهای موهوم و آداب منحط که در جامعه قبلی ناظرش بود، دوری کند.

او خود را خوب ارزیابی می‏کرد و درست می‏سنجید، زیرا میزان آسمانی پیش رویش بود و پیامبر خدا را می‏دید که چگونه فکر می‏کند، چه اخلاقی دارد و کردارش در برخورد با این و آن به چه شکلی است. 

البته حضرت ابراهیم(علیه السلام)در صدد آن بود که این زن برای مقصد آینده به عنوان بانویی مؤمن و وارسته پرورش یابد، زیرا دامانی که می‏خواهد نخستین آموزشگاه برای حضرت اسماعیل(علیه السلام)باشد، باید به شایستگیهایی دست یافته و قله‏های فضایل را فتح کند.
   الگوهای قرآنی زنان

سه دستور کاربردی از امام صادق(ع) برای رسیدن به خواسته‌های دنیا و آخرت
 
آیت الله مجتبی تهرانی:
رُوِیَ عَنِ الصّادقِ علیه السَّلام: ثَلَاثَةٌ مَنْ تَمَسَّکَ بِهِنَّ نَالَ مِنَ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ بُغْیَتَهُ مَنِ اعْتَصَمَ بِاللَّهِ وَ رَضِیَ بِقَضَاءِ اللَّهِ وَ أَحْسَنَ الظَّنَّ بِاللَّه.
تحف العقول، صفحه 315 - بحارالأنوار، جلد 75، صفحه 229

امام صادق صلوات الله علیه فرمودند:
سه چیز است که هر که بدانها چنگ زند، به خواسته‏هاى دنیا و آخرت خود می رسد: 

اول: «مَنِ اعْتَصَمَ بِاللَّهِ»؛ کسی که دست از گناه بردارد به امید اینکه خداوند به او لطف کند.
یکی از معانی «اعتصام بالله»، دوری گزیدن ازگناه به امید رسیدن لطف خداست.

دوم: «وَ رَضِیَ بِقَضَاءِ اللَّهِ» راضی به قضای الهی باشد.
رضایت را خشنودی معنا می کنند ولی در واقع به معنای «پسند» است.
رضایت به قضای الهی معنایش این است که آنچه را که خداوند برای او پسندیده و تدبیر کرده است، بپسندد.

سوم: «وَ أَحْسَنَ الظَّنَّ بِاللَّه» خوش گمانی به خدا داشته باشد و بد گمانی نداشته باشد. اینطور نباشد که - نعوذ بالله- در ذهنش بیاید که آنچه خدا برایش پسندیده، بد پسندیده است.

حتی امام صادق علیه السلام تعبیر به «ظن» به معنای گمان می¬کند نه یقین! می¬فرماید: "حسن ظن" به خدا داشته باشد.
خدا هیچ وقت بدی برای ما نمی¬خواهد؛ خوبی و خیر ما را می¬خواهد.

ما گاهی در مصداقِ خواسته هایمان اشتباه می کنیم.
از آنجایی که ما دنبال راحتی هستیم، خیال می کنیم راحتی با پول فراهم می شود؛ لذا از خداوند تقاضای پول می کنیم. اینجاست که ما اشتباه می کنیم.

چرا می گوییم خدایا پول بده؟ و وقتی به ما نداد، گمانمان به خدا بد می شود و با خود می گوییم: "¬خواستیم، ولی به ما نداد".
اگر به تو می داد چه بسا این برای تو راحتی نمی آورد.

امام صادق علیه السلام فرمودند:
گناه را ترک کن به امید اینکه خداوند به تو لطف کند. بعد هم آنچه که او می پسندد تو هم بپسند.
او خیر تو را می خواهد، هیچ وقت بدی تو را نمی خواهد.
پس آنچه برای تو می پسندد را بپسند و بعد از آن هم به خدا خوش گمان باش. خدا در انتخاب اشتباه نمی کند اما تو اشتباه می کنی!. 

دقّت کنید که حضرت روی طاعات دست نمی گذارد؛ بلکه روی ترک گناه تأکید می فرماید. گناه را ترک کن و امید به لطف خدا داشته باش. آن وقت هیچ گاه خدا ناامیدت نمی کند و مطلوب دنیا و آخرتت را به تو می دهد.
 
چهارشنبه 12 اسفند 1388- 16 ربیع الاول 1431. مسجد جامع بازار تهران با تلخیص
گروه اندیشه «خبرگزاری دانشجو»؛

تقابل دو شیوه متضاد در رفتار حاکمان!

در زمان خليفه اول حذيقة بن يمان فرماندار مدائن بود، بعد از او سلمان فارسی به سمت رهبرى آن شهر انتخاب شد و در زمان خليفه دوم، سلمان همچنان حاکم مدائن بود.

رفتار سلمان در حکومت بر اساس عدل و انصاف و همراه با ساده زیستی بود، لذا مورد انتقاد و سرزنش خليفه دوم قرار گرفت که چرا همچون حذيقه رفتار نمى كنی؟
و سرانجام، نامه ملامت آميزی به سلمان نوشت!

سلمان در پاسخ نامه انتقاد آمیزخليفه نوشت:
بسم الله الرحمن الرحيم
نامه سلمان، غلام پيامبرِ اسلام صلى الله عليه و آله به عمر بن خطاب:
موضوع سخن اينكه در جواب نامه خشن و ملامت آميزى كه به من نوشته و عتاب كرده اى كه چون امير مدائن هستم چرا به شيوه حذيقه رفتار نمى كنم؟

آگاه باش:
خداى متعال مرا از كار زشت باز داشته است، و در قرآن كريم فرموده است:
هان مؤمنين! از گمان بد بردن، سخت دورى جوئيد، بدرستى كه قسمتى از گمانها گناه و معصيت است! و پيرامون ديگران تجسس نكنيد، و در غياب و نبود ديگران از آنها سخن نرانيد! آيا دوست داريد گوشت مرده برادر مسلمان خود را بخوريد؟! اين عمل پيش شما تنفر آميز است از خدا بترسيد. (حجرات : 49)

من پيروى ترا نمى كنم و به دنبال اعمال زشت حذيقه و نافرمانى خدا نخواهم رفت!
نوشته اى كه چرا حصير مى بافم و نان جو مى خورم! اين كار براى مؤمن عار نيست تا سبب ملامت شود!

خدا بر من مبارك كند كه حصير ببافم و نان جو بخورم و از ديگران بى نياز باشم؛ نه اينكه غذاى خوب بخورم و مؤمنى را غضبناك كرده و به ناحق حكم كنم! 

اين كار به پارسائى نزديك تر و در پيشگاه پروردگار محبوب تر است،
خود بارها ديدم رسول خدا صلى الله عليه و آله هر گاه نان جو مى يافت مى خورد و سپاسگزارى مى كرد و از اين نحوه خوراك هيچگاه خشمناك نمى شد! 

مرا ملامت كرده اى كه چرا به مردم بخشش مى كنم؟
اين عيبى نيست! عطا را براى خدا و روز فقر و تهيدستى خويش انجام مى دهم .
براى من فرقى ندارد غذائى كه جويده شد و در گلويم رسيد شيره گندم و مغز قلم؛ يا سبوس جو باشد!

در نامه نوشته اى: من چون تشكيلات و دم دستگاه ندارم! سلطنت خدا را ضعيف كرده و سبك شمرده ام .

و مردم مدائن هم براى مقام خلافت احترام قائل نمى شوند تا جائى كه در كارهاى شخصى از من كمك مى گيرند و اين رفتار باعث ذلت و سستى حكومت الهى است!

وه، چه لغزشى؟ اين طور كه تو فكر كرده اى نيست. مطمئن باش اين شيوه كه به نظر تو «ذلت» است؛ در صورتى كه مطيع خدا باشم، براى من از عزت و بزرگى كه در طغيان و معصيت باشد محبوب تر است؟

تو خود كردار رسول اكرم صلى الله عليه و آله سفير الهى را ديده اى كه همچون پدرى مهربان با مردم گرم و دمساز بود، لباس ‍ خشن مى پوشيد و غذاى نامطبوع مى خورد و قرشى و عربى، سياه و سفيد و بالاخره همه افراد در نظرش يكسان بودند.

احتجاج طبرسى : 65